Geschiedenis van Beek

Sinds 4000 voor Christus is de gemeente Beek met tussenpozen bewoond geweest. Heel wat volken lieten er hun voetsporen achter. Van een kampement van jagers in de omgeving van Schweikhuizen tot de Romeinen in Geverik.

De eerste dorpen

De eerste dorpen in Beek ontstonden langs de Keutelbeek waar mensen zonder onderlinge verwantschap bij elkaar gingen wonen. Ze bebouwden de vruchtbare grondstroken langs de beek die gevormd werd uit de vele bronnetjes in de Kelmonderberg. Beek dankt zijn naam aan deze eerste bewoners langs de Keutelbeek. Onder, of neer, aan de Beek ontwikkelde zich Neerbeek en in het dal (= spau) van de Geleenbeek ontstond Spaubeek.

Wisselende bewindvoerders

In de jaren 1145 en 1152 wordt het dorp Beek onder de naam Becca voor het eerst genoemd in twee akten waarin twee Rooms-Duitse keizers de proosdij van Meerssen in haar bezittingen bevestigden. Officiële grenzen waren er toen nog niet. Grondgebied ging van de een naar de ander over. Beek en Spaubeek hebben daardoor steeds wisselende bewindvoerders gehad. De proost van Meersen was oorspronkelijk de ‘heer van Beek’, maar het gezag over Beek ging later over naar de heren van Valkenburg. Het land van Valkenburg en daarmee ook Beek, kwam in 1381 uiteindelijk zelfs in handen van de hertog van Brabant.

Roerige tijden

Uit de verhalen van de in Beek geboren priester Peter Trecpoel weten we dat de vijftiende en zestiende eeuw voor de bewoners van Beek roerige tijden waren. Er was veel onrust en onzekerheid. Ze moesten hand- en spandiensten verrichten en aan de heren belasting betalen. Met veel moeite onderhielden ze hun huizen en landerijen. Rondtrekkende vreemdelingen waren vaak een dreiging. Soldaten en troepen van vreemde of vijandige heren moesten van onderdak voorzien worden, maar richtten vaak ook grote vernielingen aan.

Rampjaar

In 1505 ging zelfs een groot deel van Beek door plundering en brandstichting ten onder. De kerk, pastorie, Vroenhof, tiendschuur met alle voorraden en vele huizen werden verwoest. Alleen het gasthuis aan de Adsteeg en de NeerBeekerhof bleven gespaard. Ook 1632 was een rampjaar. Er werd zoveel geplunderd dat de bevolking onmogelijk belasting kon betalen. Een pestepidemie eiste in dat jaar ook het leven van veel inwoners.

De graven Huyn

Vanaf 1557 regeerden de graven Huyn vanuit hun kasteel St. Jansgeleen over Geleen en Spaubeek. Ze hadden rechten voor lage en middelbare rechtspraak. Een van deze Huyns, graaf Arnold, werd in 1579 in de Martinuskerk in Beek begraven. Zijn grafsteen werd in 1990 ontdekt en is met andere historische grafstenen te bezichtigen. Het waren ook deze heren van St. Jansgeleen die pastoors in Spaubeek mochten voordragen.

Landgrens midden in gemeente

Vanwege een traktaat dat in 1661 werd gesloten tussen Spanje en Nederland kwam de landgrens tussen het katholieke Spanje en het hervormde Nederland midden in onze huidige gemeente te liggen. De gehuchten groot- en klein-Genhout, Geverik, Kelmond, Oensel en een gedeelte van Neerbeek werden Nederlands. Geleen, Spaubeek en het andere deel van Neerbeek kwamen onder Spaans bewind te staan. Tot 1683 was op de Hobbelrade in Spaubeek een schuurkerk ingericht als toevluchtsoord voor katholieke Beekenaren. Nadat in 1683 het banvonnis voor priesters werd opgeheven, konden katholieke Beekenaren weer in hun eigen kerk terecht. In het jaar 1836 kwam er een eigen kerkgebouw voor protestanten in Beek.

Napoleon zorgde voor structuur

Tegen het einde van de achttiende eeuw kwam met de Franse Revolutie een einde aan alle voorheen verworven en gevestigde middeleeuwse rechten. Keizer Napoleon bracht regelmaat in de chaos. Spaubeek werd een zelfstandige gemeente en ook Beek kreeg een eigen gemeentelijk bestuur. De gemeenten kregen de kans om zich te gaan ontwikkelen. De tegenwoordige gemeente Beek is op 1 januari 1982 ontstaan door het samenvoegen van de voormalige gemeenten Beek en Spaubeek.

Het huidige Beek

In het huidige Beek wonen bijna 16.000 mensen in een centrum met stadse allures of in een van de  uitgesproken landelijke dorpen als Spaubeek, Neerbeek, Genhout, Geverik en Kelmond. De oude kernen van de dorpen zijn zorgvuldig bewaard gebleven, terwijl in de nieuwere uitbreidingen nadrukkelijk aandacht is geschonken aan ruimtelijke aspecten, selectieve bebouwing en royale groenvoorzieningen.

Rijke historie

Door haar rijke geschiedenis heeft Beek vele historische kerken, kapellen, patriciërshuizen en enkele indrukwekkende boerderijen. Belangrijk is ook luchthaven Maastricht - Aachen Airport, voortgekomen uit een door de Amerikaanse bevrijders in 1944 aangelegde militaire vliegbasis. De luchthaven is inmiddels uitgegroeid tot een internationaal luchtvrachtcentrum met aan de noordzijde het bedrijvenpark Avation Valley. Aan de noordzijde van Beek ligt het bedrijventerrein Beekerhoek. Beek is daardoor uitgegroeid tot een ideale vestigingsplaats voor heel wat bedrijven.